Sau lệnh cấm giao dịch crypto năm 2021, Trung Quốc tưởng như đã rút hoàn toàn khỏi thị trường tài sản số. Nhưng mới đây, một báo cáo của Reuters tiết lộ: các chính quyền địa phương đang bán ngầm hàng chục nghìn BTC – trị giá hàng tỷ USD – thu được từ các vụ án lừa đảo. Vậy Trung Quốc thực sự đang đứng ở đâu trong trò chơi crypto toàn cầu?
Tiền điện tử tịch thu: Ranh giới giữa luật cấm và thực tế
Vào cuối năm 2023, chính quyền các địa phương ở Trung Quốc đã nắm giữ ít nhất 15.000 Bitcoin – tương đương 1,4 tỷ USD. Nhưng con số thực tế có thể lớn hơn nhiều: Trung Quốc hiện được cho là đang nắm giữ khoảng 194.000 BTC, trị giá xấp xỉ 16 tỷ USD – lớn thứ hai thế giới chỉ sau Mỹ, theo dữ liệu từ Bitbo.
Phần lớn số tài sản này được thu giữ từ các vụ án rửa tiền xuyên biên giới, cờ bạc online, và các mô hình huy động vốn đa cấp liên quan đến tiền số. Theo luật hiện hành, việc giao dịch, sở hữu hay khai thác tiền điện tử đều bị cấm tuyệt đối ở đại lục.
Tuy nhiên, không có quy định pháp lý cụ thể về việc xử lý tài sản sau khi tịch thu. Lỗ hổng này dẫn đến các “giải pháp linh hoạt”: các địa phương hợp tác với bên thứ ba để chuyển tiền điện tử ra thị trường quốc tế và bán lấy USD. Dù không chính thức thừa nhận, đây là nguồn thu không nhỏ cho ngân sách địa phương.
Vấn đề là: làm như vậy có vi phạm chính sách trung ương không? Theo Giáo sư Chen Shi (Đại học Kinh tế và Luật Trung Nam), đây là “cách làm tạm thời nhưng thiếu bền vững” và có thể gây ra hậu quả lâu dài nếu không được giám sát chặt chẽ.
Bán hay giữ BTC: Trung Quốc đang cân nhắc điều gì?
Không ít chuyên gia đã lên tiếng về việc xử lý tài sản tiền điện tử nên được tập trung và thực hiện bởi một cơ quan trung ương, thay vì để các địa phương tùy nghi quyết định.
Luật sư Guo Zhihao (Thâm Quyến) nhận định: “Chính quyền trung ương, cụ thể là Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC), nên đứng ra kiểm soát việc xử lý tài sản số, để đảm bảo minh bạch và ngăn ngừa rủi ro từ các hành vi tham nhũng.”
Trong khi đó, một số ý kiến khác lại cho rằng Trung Quốc nên giữ lại lượng Bitcoin này như một tài sản dự trữ chiến lược. Ru Haiyang, đồng CEO sàn HashKey tại Hồng Kông, ví von: “Nếu Mỹ coi Bitcoin là vàng kỹ thuật số, thì tại sao Trung Quốc lại từ bỏ lợi thế mình đang có?”
Ý tưởng này không chỉ mang tính tài chính, mà còn thể hiện tư duy địa chính trị mới. Trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ–Trung căng thẳng, đồng Nhân dân tệ chịu áp lực mất giá, thì việc giữ BTC có thể giúp Trung Quốc phòng thủ tốt hơn trước rủi ro toàn cầu hóa tài chính.
Hồng Kông – cánh cửa hợp pháp của crypto Trung Quốc
Một đề xuất đáng chú ý khác là thành lập một quỹ chủ quyền tiền điện tử tại Hồng Kông – nơi giao dịch crypto vẫn hợp pháp và đang thu hút dòng vốn quốc tế đổ vào mạnh mẽ.
Hồng Kông đóng vai trò là “khu vực đệm” giữa quy định chặt chẽ của đại lục và thế giới mở. Việc tập trung quản lý Bitcoin bị tịch thu tại đây sẽ giúp Trung Quốc vừa tận dụng được giá trị tài sản kỹ thuật số, vừa không phá vỡ lập trường “chống crypto” trong nước.
Không ít chuyên gia ví đây là cách tiếp cận kiểu “vừa đấm vừa xoa”: vừa cho thấy Trung Quốc vẫn kiên định với chính sách kiểm soát tài chính nội địa, vừa tận dụng Bitcoin như một công cụ chiến lược thông qua cánh cửa hợp pháp tại Hồng Kông.
Bitcoin trong chiến lược địa chính trị của Trung Quốc
Khi các quốc gia như Mỹ, El Salvador, và UAE bắt đầu coi crypto như một phần trong chiến lược tài chính quốc gia, Trung Quốc chắc chắn không thể đứng ngoài cuộc chơi. Dù có cấm đoán khắt khe trong nước, nhưng việc sở hữu khối tài sản BTC khổng lồ đã đặt Bắc Kinh vào vị trí mà bất kỳ quyết định nào cũng mang ý nghĩa toàn cầu.
Trong khi đó, động thái của Mỹ – như việc Tổng thống Trump bãi bỏ quy định IRS áp lên DeFi – cho thấy Washington đang bật đèn xanh cho crypto. Chính sách này thúc đẩy đổi mới và công nhận giá trị chiến lược của blockchain – điều mà Trung Quốc chưa thể hiện công khai dù nắm giữ lượng lớn BTC.
Nếu Trung Quốc tiếp tục bán ra lượng BTC bị thu giữ, họ có thể tận dụng nguồn tiền để hỗ trợ nền kinh tế ngắn hạn. Nhưng nếu giữ lại và thiết lập cơ chế pháp lý thông minh, thì tài sản này hoàn toàn có thể trở thành một phần trong dự trữ quốc gia phi truyền thống – một vũ khí tài chính mới trong cuộc cạnh tranh toàn cầu.
Các bài viết liên quan
